PAZAR: Bir Ticaret Masalı (2008)

2008 Altın Portakal Film Festivali'nde En İyi Film, En İyi Senaryo, En İyi Erkek Oyuncu ve En İyi Kostüm dallarında 4 ödüle layık görülen Pazar: Bir Ticaret Masalı, İngiliz Yönetmen Ben Hopkins'in yazıp yönettiği bir "Türk filmi". Her ne kadar Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türk Filmi kategorisine almamış olsa da, yönetmen ve yapım ekibi bu filmi, "ortak yapım, bir Türk Filmi" olarak tanımlıyor. Başrolde oynayan Tayanç Ayaydın'ın Locarno Film Festivali'nde de En İyi Erkek Oyuncu ödülüne layık görülmüş olması dikkatleri bu genç oyuncuya çekiyor olsa da filmde çok özel bir rolü usta tiyatrocu Genco Erkal üstleniyor. Rojin'in türküleriyle ve renkli görüntüleriyle masalsı havası tamamlanan film Almanya - İngiltere - Türkiye - Kazakistan yapımı. Hemen hemen tüm oyuncuların Türk olduğu Pazar: Bir Ticaret Masalı'nın teknik yapısı, görüntü ve kurgusu uluslararası bir ekip tarafından kotarılmış.
Öykü yönetmenin yıllar önce okuduğu bir haber üzerine ortaya çıkmış. Moldovya'da komünizmin çöküşü ardından artan karaborsacılığı konu almak isteyen Ben Hopkins aslen evrensel olan bu konuyu Anadolu'da bir sınır kasabasında çekmeye karar vermiş. Ben Hopkins daha önce "Simon Magus" ve "Thomas Katz'ın Dokuz Yaşamı" adlı filmleri gerçekleştirmiş, festivaller vesilesiyle Türkiye'ye gelmeye başlamış, giderek Türkiye'de daha uzun dönemler kalmış ve ülkeyi gözlemlemiş bir yönetmen. Türkiye'de önce "Ölmüş Bir Koyunu Değerlendirmenin 37 Yolu" adlı belgeseli, yine Van'da çekmiş ardından da uzun yıllardır üzerinde düşündüğü filme "Pazar: Bir Ticaret Masalı"na sıra gelmiş.
Doğu'da bir sınır kasabasında, ufak tefek karaborsa işleri yaparak ailesinin geçimini sağlamaya çalışan Mihram (Tayanç Ayaydın), iyi bir yaşam için bir çıkış yolu aramaktadır. Kasabanın doktorunun, çalınan ilaçları yerine koymak üzere ona başvurması Mihram'a yüklü bir kazanç kapısını aralar görünür. Sınır ötesine, Azerbaycan'a giderken orada yaşayan amcası Fazıl'ı (Genco Erkal) da yardıma çağırırır. Birlikle, ilacı satın alacak parayı bulsalar da ilaç bulmak sandığı kadar kolay olmayacaktır.
Küçük paralarla küçük dünyalarını yaratmaya çalışan insanların sistem içinde sürüklenişlerini sorgulayan bir öykü Pazar: Bir Ticaret Masalı. Mihram, kafası çalışan, belki biraz uyanık bir karaborsacı. Aslında ne öyle çok büyük bir parada gözü var, ne de çok ulaşılmaz hayalleri. Köye baz istasyonu kurulduğunda, cep telefonu bayiisi olmayı kafasına koyuyor. Bu süreçte doktorun istediği ilaçları Azerbeycan'dan getirme misyonu doğuyor. Ancak Mihram'ın sermaye bulma yolculuğu onu farklı hesaplaşmalara götürüyor.
Sıradan bir adamın para peşindeki yolculuğunun para ile ilgili düzene bir ayna tutması fikri, öykünün temelini oluşturuyor. Fikir ve öykü basit ama çarpıcı. Metin de bu ruhu koruyor. Yönetmenin daha önceki filmlerinde kullanmış olduğu fantastik dil yerine oldukça gerçekçi bir anlatım dili var. Birkaç sahnede Rojin'in müzikal anlatımıyla masalsı - düşsel bir dokunuş yer alıyor ama genel olarak klasik bir anlatım. Gerek Rojin, gerek kostümler ve bazı dialoglarla ortaya çıkan oryantalizm filmi keyifli hale getiriyor. Film, komedi unsurları olan gerçekçi bir drama, ki mizah yönetmenin olmazsa olmazı. Ben Hopkins, Sinema Dergisi'ndeki söyleşisinde mizahsız ve umutsuz film çekemeyeceğini belirtiyor. Ancak bunca unsura rağmen fimde aksayan bir şeyler var. Öncelikle kurgu, noktalama işaretleri filmin temposunu bozuyor. Genel olarak görüntülerin de çok başarılı olmadığını söylemek mümkün. Filmi izlenir kılan güzel dialoglar, müzikler, ortaya çıkmış hoş gözlemler var, özellikle Genco Erkal'ın göründüğü andan itibaren film çok daha keyifli bir hale geliyor. Hatta 2 En iyi Oyuncu alan Tayanç Ayaydın'ın oyunculuğu bile Genco Erkal'ın ortaya çıkışıyla daha belirginleşiyor. Genel olarak "Pazar: Bir Ticaret Masalı" hoş bir film olarak tanımlanabilir, ancak Antalya'da 4 Altın Portakal almış olması, diğer filmler de tekrar düşünülecek olursa, şaşırtıcı.